TRAFİK: Yayaların ve araçların karayolları üzerindeki hal ve hareketleridir.

 

KARAYOLU (YOL) : Trafik için, kamunun yararlanmasına açık olan arazi şeridi, köprüler ve alanlardır.

 

GEÇİŞ ÜSTÜNLÜĞÜ: Görev sırasında, belirli araç sürücülerinin can ve mal güvenliğini tehlikeye sokmamak şartı ile trafik kısıtlama ve yasaklarına bağlı olmamalarıdır.

 

GEÇİŞ HAKKI: Yayaların veya araç kullananların, yolu kullanmak sırasındaki öncelik hakkıdır.

 

DURMA: Her türlü trafik zorunlulukları dışında araçların insan indirmek ve bindirmek, eşya yüklemek, boşaltmak veya beklemek amacıyla kısa süre için durdurulmasıdır.

 

PARKETME: Araçların, durdurma ve duraklaması gereken haller dışında bırakılmasıdır.

 

İKİ YÖNLÜ KARAYOLU: Taşıt yolunun her iki yöndeki taşıt trafiği için kullanıldığı karayoludur.

 

TEK YÖNLÜ KARAYOLU: Taşıt yolunun yalnız bir yöndeki taşıt trafiği için kullanıldığı karayoludur.

 

BÖLÜNMÜŞ KARAYOLU: Bir yöndeki trafiğe ait taşıt yolunun bir ayırıcı ile belirli şekilde diğer taşıt yolundan ayrılması ile meydana gelen karayoludur.

 

ERİŞME KONTROLLÜ KARAYOLU (Otoyol – Ekspres yol) : Özellikle transit trafiğe tahsis edilen, belirli yerle ve şartlar dışında giriş ve çıkışın yasaklandığı, yaya, hayvan ve motorsuz araçların giremediği, ancak izinli motorlu araçların yararlandığı ve trafiğin özel kontrole tabi tutulduğu karayoludur.

 

GEÇİŞ YOLU: Araçların bir mülke girip çıkması için yapılmış olan karayolu üzerinde bulunan kısmıdır.

 

BAĞLANTI YOLU: Bir kavşak yakınında karayolu taşıt yollarının birbirine bağlanmasını sağlayan, kavşak alanı dışında bulunan karayoludur.

 

BANKET: Yaya yolu ayrılmamış karayolunda, taşıt yolu kenarı ile şevbaşı veya hendek iç üst kenarı arasında kalan ve olağan olarak yayaların ve hayvanların kullanacağı, zorunlu hallerde de araçların faydalanabileceği kısımdır.

 

PLATFORM: Karayolunun, taşıt yolu (kaplama) ile yaya yolu (kaldırım) veya banketinden oluşan kısmıdır.

 

KAVŞAK: İki veya daha fazla karayolunun kesişmesi veya birleşmesi ile oluşan ortak alandır.

 

TALİ YOL: Genel olarak üzerindeki trafik yoğunluğu bakımından bağlandığı yoldan daha az önemde olan yoldur.

 

ANAYOL: Ana trafiğe açık olan ve bunu kesen karayolundaki trafiğin bu yolu geçerken veya bu yola girerken, ilk geçiş hakkını vermesi gerektiği işaretlerle belirlenmiş karayoludur.

 

OKUL GEÇİDİ: Genel olarak okul öncesi, ilköğretim ve orta dereceli okulların çevresinde özellikle öğrencilerin geçmesi için taşıt yolundan ayrılmış ve trafik işaretiyle belirlenmiş alandır.

 

DEMİRYOLU GEÇİDİ (Hemzemin Geçit): Karayolu ile demiryolunun aynı seviyede kesiştiği bariyerli veya bariyersiz geçitlerdir.

 

OTOMOBİL: Yapısı itibariyle, sürücüsünden başka en çok yedi oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş bulunan motorlu taşıttır. Bunlardan taksimetre veya tarife ile yolcu taşıyanlara “taksi otomobil”, adam başına ücretle yolcu taşıyanlara “dolmuş otomobil” denir.

 

MİNİBÜS: Yapısı itibariyle, sürücüsünden başka sekiz ile on dört oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş bulunan motorlu taşıttır.

 

OTOBÜS: Yapısı itibariyle, sürücüsünden başka en az on beş oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş bulunan motorlu taşıttır. Troleybüsler de bu sınıfa girer.

 

KAMYONET: İzin verilebilen azami yüklü ağırlığı 3500 kg.’ı geçmeyen ve yük taşımak için imal edilmiş motorlu taşıttır.

 

KAMYON: İzin verilebilen azami yüklü ağırlığı 3500 kg.’dan fazla olan ve yük taşımak için imal edilmiş motorlu taşıtlardır.

 

ÇEKİCİ: Römork ve yarı römorkları çekmek için imal edilmiş olan ve yük taşımayan motorlu taşıtlardır.

 

ARAZİ TAŞITI: Karayollarında yolcu ve yük taşıyabilecek şekilde imal edilmiş olmakla beraber, bütün tekerlekleri motordan güç alan ya da alabilen motorlu taşıttır.

 

GABARİ: Araçların, yüklü veya yüksüz olarak karayolunda güvenli seyirlerini temin amacı ile uzunluk, genişlik ve yüksekliklerini belirleyen ölçüdür. (Genişlik:2,5 m; Yükseklik:4 m)

 

AZAMİ AĞIRLIK: Taşıtın güvenle taşıyabileceği azami yüklü ağırlığı.

 

DİNGİL AĞIRLIĞI: Araçta aynı dingile bağlı tekerleklerden, karayolu yapısına aktarılan ağırlıktır. (Tek dingil: 10 ton, iki dingil 18 ton)

 

Trafik polisinin duruş ve pozisyonuna göre, polis hazır olda veya kollarını açmış ise trafik polisinin ön ve arka kısmı trafiğe kapalı, sağ ve sol tarafı trafiğe açıktır.

 

Trafik polisi elinin birini havaya kaldırmışsa bütün yollar trafiğe kapalıdır.

 

1) Kırmızı ışık: Yolun trafiğe kapalı olduğunu gösterir. Aksine bir işaret yoksa durup beklenir.

2) Sarı ışık: Uyarı anlamındadır. Kırmızı ışıkla birlikte yanarsa hazırlan yol trafiğe açılmak üzeredir. Yeşil ışıkla birlikte yanarsa yol trafiğe kapanmak üzeredir.

3) Yeşil ışık: Yolun trafiğe açık olduğunu gösterir.

4) Fasılalı ışık: Kırmızı ise dur, sarı ise dikkatli geç anlamındadır.

5) Yazılı ve sesli ışık: Araç trafiğine göre yaya trafiğini düzenler ve yayalara hitap eder.

 

Devamlı yol çizgileri: İki şerit ve iki yönlü karayolunda, dönemeç tepe üstü, kavşak yaya ve okul geçidi, demiryolu geçidi, dar köprü ve tünel gibi yerlerin yaklaşımında şerit değiştirilemeyeceğini ve öndeki araçların geçilemeyeceğini belirler.

 

Kesik yol çizgileri: Trafik kurallarına uymak şartıyla sürücülerin, yol ve trafik durumuna uygun olduğunda, öndeki araçları geçmek için şerit değiştirebileceğini gösterir.

 

Devamlı ve kesik yol çizgileri: Yan yana çizilmiş devamlı ve kesik yol çizgilerinin bulunduğu yerlerde sürücüler, manevra başlangıcında kendilerine en yakın olan çizginin anlamına göre davranırlar.

 

Yan yana iki devamlı çizgi: Bu çizgi, yolu bölünmüş yol durumuna getirdiğinden, bu çizgi boyunca karşı yönün kullandığı şeritlere girilmez.

 

NOT: Bir kişi sürekli olarak 5 saat, yarım saat dinlendikten sonra 4 saat daha araç kullanabilir. 24 saatte bir kişi toplam 9 saat araç kullanabilir.

 

NOT: Alkollü iken araç kullananlara para, puan ve 3 ay trafikten men cezası verilir. Uyuşturucu kullananlara sürekli olarak trafikten men, para ve hapis cezası verilir.

 

NOT: Bir yıl içinde 100 hata puanını dolduranlara 2 ay trafikten men, aynı yıl içerisinde 2 defada 100 hata puanını dolduranlara 4 ay trafikten men, 3 defa dolduranlara tamamen trafikten men cezası verilir.

Karayolları, toplumun her kesiminin yararlandığı, kamuya açık, dolayısıyla, konulan kurallara, kısıtlamalara, yasaklara uyulması gereken yerlerdir. Karayollarımızda trafiğin akışı sağdandır. Aksine bir işaret veya hüküm bulunmadıkça araç sürücüleri aşağıdaki kurallara uymak zorundadır.

 

Sürücüler;

1) Araçlarını, durumun elverdiği oranda gidiş yönüne göre yolun en sağından sürmek.

2) Yol çok şeritli ise, trafik durumuna göre hızının gerektirdiği şeritten gitmek.

3) Şerit değiştirmeden önce, gideceği şeritte araçların güvenle geçişlerinin tamamlamalarını beklemek.

4) Trafiği aksatacak ya da tehlikeye sokacak şekilde şerit değiştirmemek.

5) Gidişe ayrılan yol bölümünün en sol şeridini sürekli olarak işgal etmemek.

6) İki yönlü, dört veya daha fazla şeritli yollarda, motosiklet, otomobil, kamyonet, minibüs ve otobüs dışındaki araçları sürenler, geçme ve dönme dışında en sağ şeridi izlemek zorundadırlar.

 

Ayrıca sürücülerin;

1) Geçme, durma, duraklama, dönme ve park etme gibi haller dışında şerit değiştirmeleri.

2) İki şeridi birden kullanmaları.

3) Araçların cinsine ve hızına uygun olmayan şeritten gitmeleri.

4) Kavşaklara yaklaşırken, yerleşim yerleri içinde 30 metre, dışında 150 metre mesafe içinde şerit değiştirmeleri.

5) İşaret vermeden şerit değiştirmeleri Yasaktır

 

Aksine işaret bulunmadıkça yerleşim yeri dışında ve içinde römorksuz taşıt cinsleri için en çok hız sınırları aşağıda gösterilmiştir.

 

ARACIN CİNSİ Yerleşim yerlerinde Yerleşim yeri dışında

Otomobillerde 50km/s 90km/s

Otobüs, minibüs, kamyon ve kamyonetlerde 50km/s 80km/s

Arazi taşıtlarıyla motosikletlerde 50km/s 70km/s

 

Tehlikeli madde taşıyıcılar ile özel yük taşıma izni belgesiyle veya özel izin belgesiyle karayoluna çıkan araçlarda 30km/s 50km/s

 

Motorlu bisiklet ve bisikletlerde 30km/s 50km/s

 

Traktör, arızalı bir aracı çeken araçlarda ve iş makinesinde 20km/s 20km/s

 

Not: Römorksuz bir araca römork takılırsa, aracın hızı saate 10 km. daha düşük olmalı.

Takip mesafesi: Hareket halindeki iki araç arasındaki mesafeye denir. Takip mesafesi hızın yarısı kadar mesafedir. Örneğin hızı 90km /s olan bir aracın takip mesafesi 45m olmalıdır.

 

Not: Bir aracın 2 saniyede kat ettiği yol takip mesafesi kadardır.

 

Sürücülerin önlerinde giden aracı geçmeleri için:

1) Arkasından gelen bir başka sürücünün geçmeye başlamamış olmasına,

2) Önünde giden sürücünün bir başka aracı geçme niyetini belirten uyarma işaretini vermemiş bulunmasına.

3) Geçeceği aracın hızıyla, geçme esnasındaki kendi hızını da dikkate alarak, iki yolarda da karşıdan gelen trafik dahil, yolu kullananların tümü için tehlike veya engel yapmadan geçme için kullanacağı şeridin yeteri kadar ilerisinin görüşe açık ve boş olmasına,

4) Geçişin, geçilen araçlar için bir güçlük yaratmayacak şekilde ve araçlarının bu geçişe uygun durumda bulunmasına Dikkat Etmeleri Mecburidir

 

Sürücüler;

1) Geçmenin herhangi bir trafik işaretiyle yasaklandığı yerlerde,

2) Köprülerde, tünellerde, kavşaklarda, demiryolu geçitlerinde, görüşün yetersiz olduğu tepe üstü ve virajlarda, önlerindeki araçları geçmeleri yasaktır.

Sağa Dönüşler:

1) Dönüş işareti vermeye,

2) Sağ şeride veya işaretle dönüş izni verilen şeride girmeye,

3) Hızını azaltmaya,

4) Dar bir kavisle dönüş yapmaya Mecburdurlar.

 

Sola Dönüşler:

1) Dönüş işareti vermeye,

2) Yolun gidişe ayrılmış olan kısmının soluna yanaşmaya,

3) Hızını azaltmaya,

4) Dönüşe başlamadan, varsa sağdan gelen taşıtlara ilk geçiş hakkını vermeye,

5) Dönüş sırasında, karşıdan gelen ve emniyetle duramayacak kadar kavşağa olan araçların geçmesini beklemeye,

6) Gireceği yolun gidişe ayrılan kısmına girmek üzere, arkadan gelen ve sola dönecek diğer taşıtları engellememek için dönüşünü geniş kavisle yapmaya,

7) Dönüş sırasında ilk geçiş hakkını, kurallara uygun olarak karşıya geçen yayalara, varsa bisiklet yolundaki bisikletlere vermeye Mecburdurlar.

 

Araç Sürücülerinin:

1) Bağlantı yollarında geri gitmeleri,

2) Tek yönlü yollarda, duraklama veya park manevrası dışında geri gitmeleri,

3) İki aracın emniyetle geçemeyeceği kadar dar olan iki yönlü yol kesimlerinde, karşılama ve geçiş kolaylığı dışında, geri gitmeleri,

4) Daha geniş yollarda geriye giderken manevra dışında şerit değiştirmeleri,

5) Trafiği yoğun olan yollarda geriye dönmeleri Yasaktır.

Trafik polisi, ışıklı trafik işaret cihazları veya trafik işaret levhaları bulunmayan kavşaklarda;

1) Bütün araçlar geçiş üstünlüğüne sahip araçlara görev anındayken öncelik verir.

2) Bütün sürücüler doğru geçmekte olan tramvay hattı bulunan yoldan geçen araçlara,

3) Bölünmüş yola çıkan sürücüler bu yoldan geçen araçlara,

4) Tali yoldan çıkan sürücüler ana yoldaki sürücülere,

5) Dönel kavşak dışındaki sürücüler, dönel kavşak içindeki araçlara,

6) Bir iz veya mülkten karayoluna çıkan sürücüler, karayolundaki araçlara ilk geçiş hakkını vermek zorundadır.

 

Görev sırasında, belirli araç sürücülerinin, can ve mal güvenliğini tehlikeye sokmamak şartıyla, trafik kısıtlama ve yasaklamalarına bağlı olmamalarına denir.

 

1) Ambulanslar

2) İtfaiye araçları

3) Polis araçları

4) Sivil savunma araçları

5) Koruyan ve korunan araçlar

 

NOT: Geçiş üstünlüğüne sahip araçların 150 metreden görülür lambaları olmalıdır. 150 metreden duyulur sirenleri olmalıdır.

 

NOT: Sarı tepeli lambalı araçlar geçiş üstünlüğüne sahip değildir. Sarı tepe lambası araçlara kendilerini belli etmek için takarlar diğer araç kullananlar da daha dikkatli araç kullanırlar.

 

1) Duraklamanın yasaklandığının bir trafik işaretiyle belirtilmiş olduğu yerlerde.

2) Sol şeritte (raylı sistemin bulunduğu yollar hariç).

3) Yaya ve okul geçitleri ile diğer geçitlerde.

4) Kavşaklar, tüneller, rampalar ve bağlantı yollarında ve buralarda yerleşim merkezleri içinde 5 metre, yerleşim merkezleri dışında 100 metre mesafede.

5) Görüşün yeterli olmadığı tepe üstlerine yakın yerlerde ve dönemeçlerde.

6) Duraklayan veya park eden araçların yanında.

7) Otobüs ve taksi duraklarında.

8) İşaret levhalarına, yaklaşım yönünde ve park izni verilen yerler dışında, yerleşim birimi içinde 15 metre, yerleşim birimi dışında 100 metre mesafede.

9) Zorunlu haller dışında, yerleşim yerleri dışındaki karayollarında, taşıt yolu üzerinde duraklamak yasaktır.

 

NOT: Duraklamanın yasak olduğu her yerde park etmek de yasaktır.

 

NOT: Kavşaklarda park etme yasağı şehir içerisindeki kavşaklarda 30 metre, şehir dışında 150 metre park etmiş iki araç arasında 1,5 metre olmalıdır.

 

a) Uzağı Gösteren Işıklar (Uzun Süzmeli Farlar):

Yerleşim birimleri dışındaki karayollarında geceleri seyrederken, yeterince aydınlatılmamış tünellere girerken, benzeri yer ve hallerde uzağı gösteren ışıkların yakılması zorunludur.

 

b) Yakını Gösteren Işıklar (Kısa Süzmeli Farlar):

 

Geceleri, yerleşim birimleri dışında karayollarındaki karşılaşmalarda bir aracı takip ederken, bir aracı geçerken yan yana gelinceye kadar ve yerleşim birimleri içinde, gündüzleri ise görüşü azaltan sisli, yağışlı ve benzeri havalarda yakını gösteren ışıkların yakılması mecburidir.

 

NOT: Kısa farla 25 m., uzun farlar 100 m. ileriyi aydınlatır.

 

1. Dönüş ışıklarının “geç” anlamında kullanılması,

2. Sadece park ışıkları yakılarak araç sürülmesi,

3. Karşılaşmalarda ışıkların söndürülmesi,

4. Yönetmeliklerde gösterilen esaslara aykırı ışık takılması ve kullanılması,

5. Sis ışıklarının; sis, kar, şiddetli yağmur halleri dışında ve geceleri yakını ve uzağı gösteren ışıklarla aynı zamanda kullanılması,

6. Yönetmelik esaslarına uygun olarak takılan ışıkların da amaç dışında ve gereksiz kullanılması yasaktır.

 

1- Freni Arızalı Olmayan Araçların Çekilmesi:

· Çekme halatı, çekme zinciri veya çekme demiri ile çekilir.

· Çekme halatının uzunluğu en fazla 5m. Olmalıdır.

· Halatın uzunluğu 2,5m. Geçerse kırmızı yansıtıcı bağlanmalı.

· Hız saatte 20km olmalı.

2- Freni Arızalı Olan Araçların Çekilmesi:

· Çeki demiri ile çekilmeli.

· Demir uzunluğu en fazla 1m. olmalı.

· Hız saatte 15km. geçmemeli.

 

NOT: Her iki durumda da yolcu ve yük taşınmamalı.

 

1. Okul taşıtının “DUR” işareti yakıldığında, diğer bütün araçlar duracak, öğrenci indirme bindirme işlemi bitinceye kadar okul taşıtı geçilmeyecektir.

2. “DUR” işareti sadece öğrenci indirme bindirme işlemi sırasında yakılacak, bu ışık frene basıldığında yanan ışıkla birlikte yanmayacak.

3. Okul taşıtlarına, taşıma sınırını aşacak sayıda öğrenci bindirilmeyecektir.

4. Taşıt içi düzenini sağlamak ve taşıta iniş ve binişlerde öğrenciye yardımcı olmak üzere okul taşıtında bir rehber öğretmen veya kişi bulunacaktır.

5. Öğrencilerin kolayca yetiştiği cam ve pencereler sabit olacaktır.

 

NOT: Okul taşıtlarının arkasında 30cm. çapında kırmızı dur lambası olmalıdır.

 

NOT: Hatalı park olursa parasını araç sürücüsü ya da sahibi öder.

 

NOT: Şehir merkezinde kamyon, otobüs ve traktör park yapamaz.

 

Tehlikeli madde taşıyan araçlar, şehir içerisinde 30km. şehir dışında 50km. hızla gidebilir. (Eğer boş ise, kendi sınıfının hızı ile)

 

NOT: Dolum veya boşaltım sırasında kıvılcım çıkaran nesnelere en fazla 30m. yaklaşır, park anında 20m. takip mesafesi 50m. olmalıdır.

 

NOT: Tehlikeli madde taşıyan araçlarda 6kg. iki adet yangın söndürme cihazı ve tamizlik anında tanker içindeki aydınlatma feneri de 6 voltluk pil olmalıdır.

 

NOT: Arıza anında başka bir gözcü bulunmalıdır.

 

Erişme Kontrollü Karayolu:

Özellikle transit trafiğe tahsis edilen, belirli yerler ve şartlar dışında giriş ve çıkışın yasaklandığı, yaya, hayvan ve motorsuz araçların giremediği, ancak izin verilen motorlu araçların yararlandığı ve trafiğin özel kontrole tabi tutulduğu karayoludur.

 

Otoyola her yerden giriş veya çıkış yasaklanmıştır. Buralara ancak özel yerlerden girilir veya çıkılır ki buralara girişte “hizalanma şeridi” çıkışta ise “yavaşlama şeridi” denir. Duraklamak, park etmek, geri gitme, geri dönüş YASAKTIR.

 

Araç sahipleri araçlarını yönetmelikte belirtilen esaslara göre yetkili tescil kuruluşuna tescil ettirmek ve tescil belgesi almak zorundadır.

 

1. Tescili zorunlu olan ve daha önce tescili yapılmamış bir aracı satın alan veya gümrükten çeken araç sahipleri:

2. Satın alma veya gümrükten çekme tarihinden itibaren üç ay içinde gerekli bilgi ve belgelerle birlikte yazılı olarak yetkili tescil kuruluşuna müracaat etmek zorundadırlar.

3. Tescili araçları NOTER senediyle satın veya devir alan araç sürücüleri, aracı adına tescil ettirmek üzere:

4. Gerekli bilgi ve belgelerle birlikte bir ay içinde yetkili tescil kuruluşuna müracaat etmek zorundadırlar.

5. Tescil edilerek tescil belgesi alınan araçların karayoluna çıkabilmesi için ayrıca TRAFİK BELGESİ ve TESCİL PLAKALARI’ nı alması gerekir.

6. Tescil belgesi, trafik belgesi ve tescil plakaları araç üzerinde hazır ve uygun durumda bulundurmadan araç trafiğe çıkamaz.

7. Tescil işlemleri geciken araçların geçici olarak trafiğe çıkarılıp karayolunda kullanılması için: Geçici trafik belgesi ve Geçici trafik plakaları alınması mecburidir.

8. Tescil plakalarının araç üzerinde ve uygun durumda bulundurulması yanında ışıkların yakılması ile birlikte arka plakaların 20 metre mesafeden okunabilecek şekilde aydınlatılmış ve temiz olmalıdır.

9. Motorlu bir aracın işletilmesi ve herhangi bir kazaya karışması gibi durumlara karşı MALİ SORUMLULUK SİGORTASI yaptırması zorunludur.

10. Motorlu araç sürücüleri: trafik zabıtası (polisi) tarafından yapılacak denetim ve kontrol sırasında,

· Sürücü Belgesini

· Tescil Belgelerini

· Trafik Belgesini

· Mali sorumluluk sigorta poliçesini ve tescil plakalarını göstermek zorundadır.

11. Araç sahipleri ekonomik ömrünün dolması, kaza, yangın, tahrip edilme veya benzeri sebeplerle hurdaya ayırdıkları araçların tescilinin silinmesi için hurdaya ayırma tarihinden itibaren 1 ay içinde ilgili tescil kuruluşuna dilekçe ile müracaat etmek zorundadır.

 

1. Hususi otomobiller ile bunların her türlü römorkları:

2. Trafiğe çıkarılışından sonra ilk 3 yaş sonunda ve devamında her 2 yılda bir.

· Resmi ve ticari plakalı e bunların her türlü römorkları: İlk trafiğe çıkışından itibaren ilk 2 yaş sonunda devamında yılda 1.

· Lastik tekerlekli traktörler ve bunların her türlü römorkları:

İlk trafiğe çıkışından itibaren ilk 3 yaş sonunda ve devamında her 3 yılda 1.

· Diğer bütün motorlu araçlar ile bunların her türlü römorkları ilk bir yaş sonunda ve devamında her yıl.

Periyodik muayeneye tabi tutulur.

3. Motorlu taşıtın muayene süresi dolmamış olsa bile;

4. Kazaya karışması sonucu yetkili zabıtaca muayenesi görülen araçlar,

5. Üzerinde değişiklik yapılan araçlar

Ayrıca özel muayeneye tabi tutulurlar.

6. Araç üzerinde yönetmelikte belirtilen şekilde yapılacak her türlü değişikliğin araç sahibi tarafından 30 gün içinde yetkili tescil kuruluşuna bildirilmesi mecburidir.

7. Uyuşturucu ve keyif verici maddeleri almış olanlar:

1. Derhal araç kullanmaktan men olurlar.

2. Mahkeme kararıyla para ve hapis cezası ile cezalandırılır, sürücü belgesi süresiz olarak geri alınır.

 

1. Kırmızı ışıkta geçmek. Trafik polisinin dur ikazına uymamak.

2. Şeride tecavüz etmek.

3. Bir araca arkadan çarpmak.

4. Karşı yönden gelen şerit ve yol bölümünden gitmek.

5. Sollama kurallarına uymadan araç sollamak.

6. Dönüş kurallarına uymamak.

 

 

Yakıttan elde ettiği ısı enerjisini mekanik enerjiye çeviren makinelere motor denir.

 

Yakıtlarına göre motorlar, Dizel-Benzin-LPG li olmak üzere ayrılırlar. Benzinli motorun yakıtı benzin; Dizel motorun yakıtı Mazot (motorin); LPG’li motorun yakıtı ise LPG gazıdır.

 

Silindir diziliş şekillerine göre motorlar sıra tipi, v tipi, yıldız tipi, boksör tipi şeklindedir.

 

Soğutma sistemine göre motorlar, su soğutmalı ve hava soğutmalı diye ikiye ayrılır.

 

Yanma sistemine göre motorlar, içten yanmalı ve dıştan yanmalı diye ikiye ayrılır. Araçlardaki motorlar içten yanmalı motorlardır. İçten yanmalı motorlar ise, mazot, benzin ya da motorin yakarlar.

 

Motorlar, çalışma zamanlarına göre, iki zamanlı ve dört zamanlı motorlar diye ikiye ayrılır. Benzinli motorlarda ateşleme, sıkıştırılmış benzin-hava karışımının buji ile ateşlenmesi ile olur. 4 zamanlı motorlarda 4 zaman, sırası ile şöyledir: Emme, sıkıştırma, ateşleme (veya genişleme; iş zamanı da denir), egzost.

 

Enjektörlerden püskürtülerek ateşleme yapılan motorlarda yakıt olarak motorin kullanılır. Katalitik konvektör kullanılan araçlarda yakıt olarak, kurşunsuz benzin kullanılır.

 

Bir motorun bazı parçaları şunlardır: marş motoru, piston, segman, piston kolu, silindir kapağı, supap kapağı, eme manifoltu, egzost manifoltu, silindir gövdesi, silindir gömleği, karter, conta, külbütör, emme supapı, ekzost supapı, supap iteceği, krank mili, kam mili, volan dişlisi, eksantrik dişlisidir.

 

Dizel motorda ise bunların dışında, mazot pompası (enjeksiyon pompası) ve enjektör de bulunur.

Benzinli motorlarda, üsttekilerin dışında karbüratör, benzin pompası, buji, disribütör, bobin vardır.

 

ATEŞLEME SİSTEMİ

Benzinli Motorun Ateşleme Siteminin Bazı Önemli Parçaları Şunlardır:

Akü, kontak anahtarı, endüksyon bobini, distribütör, buji ile distibütör içinde bulunan platin takımı, alçak yüksek gerilim kabloları kondansatör, tevzii makarasıdır.

 

Bezinli motorlarda bujinin görevi ateşlemeyi sağlamaktır. Benzinli motorlarda bulunan distribitörün en önemli görevleri endükdiyon bobininden gelen yüksek voltajı bujilere dağıtmanın yanısıra, pilatin ve meksefe yardımıyla yüksek voltajın oluşumunu sağlamak, ayrıca tevzii makarasıyla da elektrik dağıtımını sağlamaktır.

 

Endüksiyon bobini aküden gelen voltajı 15.000 – 25.000 volta çıkarır.

 

Bujilere ateşleme sonrasına göre akım dağıtan distribütördür. Motor çalışmazken kontak anahtarı, ateşleme durumunda açık unutulursa platin ya da bobin yanabilir.

 

Aracın belirli bir km.’sinden sonra bazı parçaları değişmelidir. Bunlardan biri platin ve bujidir. Ateşleme sistemi ayarlarından biri buji ayarı ve diğeri ise platin ayarı ile avans ayarıdır.

 

Platin meme yapmış ise meksefe (kondansatör) yanabilir. Platin meme yaparsa zımparayla temizlenir.

Motorun çalışması sarsıntılı ise, sebebi buji kablolarından birinin çıkmış olması olabilir.

 

Benzinli bir motorda normal yanma olmamasının sebeplerinden biri bujilerin normal ateşleme yapmaması, bir diğeri de platin ayarının bozuk olması ayrıca bujilerin kurum bağlanmış olmasıdır. Bujiler ayarsız ve aşınmış ise motor çekişten düşer. Buji ayarları yanlış yapılmış bir aracın egzost dumanı siyahtır.

Motorun egzostundan siyah duman çıkması durumunda karışım oranı da kontrol edilmelidir.

 

YAKIT SİSTEMİ

Benzinli motorun yakıt sisteminin parçalarından bazıları şunlardır: yakıt deposu, yakıt pompası, yakıt göstergesi, karbüratör, hava filtresi, emme manifoltu.

 

Dizel motorun yakıt sisteminin parçalarından bazıları şunlardır: yakıt deposu, besleme pompası, mazot filtresi, enjeksyon pompası, enjektör, ısıtma kızdırma bujileri, yakıt göstergesi.

 

Hava Filtresinin görevi, karbüratöre giren havayı süzmek ve ve sessiz emiş sağlamaktır. Hava filtresinin tıkanmasını önlemek için basınçlı hava ile temizlemeliyiz. Öte yandan, hava filtresi tıkalı olan motor zengin karışımla çalışıyor. Filtre yine de temizlenmeden motor hala çalıştırılırsa motor boğulur.

 

Karbüratör, emme manifoltu üzerindedir ve sadece benzinli motorlarda olur. Benzin-Hava karışımını ayarlar. Karbüratörün karıştırma oranı 1/15’tir.

 

Jinkle devresinin görevi, soğuk havalarda motorun çabuk çalışmasını sağlamaktır. Jinkle devresi karbüratörde bulunur. Jinkle kelebeği, karbüratörün hava giriş deliği önünde bulunur. Yağ filtresi yağı süzer ve temizler. Silindir içindeki yanmış gazlar egzost manifoldu ile dışarı atılır. Egzost susturucusu, basınçlı olarak çıkan yanlış gazların sesini azaltır. Eğer aracın egzostundan fazla ses çıkıyorsa susturucu patlak olabilir.

 

Supap ayarı, en önemli motor ayarlarından biridir. Soğuk ve sıcak ayar olarak ikiye ayrılır. Bir aracı kış şartlarına hazırlarken en önemli noktalardan biri hava filtresini kışlık pozisyona almak ve otomatik jinkle kışlık pozisyonuna çevirmektir. Araçta yakıt ikmali yapılırken motor stop edilir. Ayağımızı gaz pedalından çeksek bile motorun hala çalışmasını sağlayan devre rölanti devresidir. Yakıtın içinde toz-su-pislik vs. varsa motor tekleyerek çalışır.

 

Yakıt sistemi ayarlarından biri rölanti ayarıdır. Boğulmuş bir motoru çalıştırmak için gaz pedalına sonuna kadar basılarak marş yapılır. Motor ısınıca stop ediyorsa karbüratöre de bakılmalıdır.

 

Araç kulanırken yakıt tasarrufu için

Hava Filtresi Temizlenmeli,

Karbüratör Ayarları Yapılmalı,

Jinkle Devresi Açık Unutulmamalıdır,

Rölanti Yüksek Olmamalıdır,

Eskimiş Bujiler Temizlenmeli,

Lastik Hava Basınçları Normal Olmalıdır,

Fren Ayarlarının Sıkı Olmaması,

Uygun Viteste Gidilmesi,

Debriyaj Kaçırması Olmamalıdır,

Saatte 90/100 Km Hızın Geçilmemesi Gerekmektedir.

Aracın fazla yakıt yaktığını anlamak için eksozuna bakılır. Eğer egzost rengi siyahsa fazla yakıt yakıyor olabilir.

 

YAĞLAMA SİSTEMİ

Yağlama sisteminin parçaları:

Karter-yağ pompası,

Filtre,

Gösterge,

Seviye çubuğu,

Yağ kanallarıdır.

 

Motorda yağın bazı görevleri:

Sürtünmeyi azaltmak,

Aşınmayı önlemek,

Silindir ve segmanlar arası boşluğu doldurup sızdırmazlığı sağlamak,

Soğutmaya yardımcı olmak,

Aşınmadan dolayı oluşan pislikleri temizlemektir.

 

Karterin önemli görevlerinden bazıları:

 

Motor bloğunun altını kapatmak ve yağa depoluk etmektir.

Araçta motor yağı kontrol edilirken kontak anahtarı kapatılır ve 4-5 dakika beklenir. Yağ ölçümü yapılırken araç düz durumda olmalıdır. Yağ seviyesi yağ çubuğuyla ölçülür, ve yağın seviyesi yağ çubuğunun iki çizgisi arasında olmalıdır. Yağ seviyesi normalin çok altında iken motor çalıştırılırsa motor ısınır ve yanar.

Motor yağı değiştirilirken motor sıcak olmalıdır.

Motorlarda genellikle 20-50 W numara motor yağı kullanılır. Motorun yağı karterin altındaki tapa açılarak boşaltılır. Yeni motoryağı ise süpap muhafaza kapağı üzerindeki kapaktan doldurulur.

Motor Yağı Ve Yağ Filtresi Belli Km’lerde Mutlaka Değiştirilmelidir.

Motorda yağ basıncı yoksa

Yağ Yok,

Filtre Tıkalı,

Yağ Pompası Arızalı,

Ya Da Yağ Müşiri Arızalı Olabilir.

 

Motorun Yağ Eksiltmesinin Sebeplerinden Bazıları:

Karter Contasnın Yırtılması,

Sekman Ya Da Silindirlerin Aşınması,

Karterin Delik Olması,

Tapadan Yağ Sızdırmasıdır.

Yağ yakan motorun eksuztundan mavi duman çıkar.

Marşa basılıp motor çalıştırıldığında yağ lambasının sönmesi gerekir.

Motor çalıştığı sürece yağlamanın olup olmadığı motor yağ göstergesinden takip edilebilir.

Motor çalışırken yağ göstergesinde anormallik görülürse motor hemen durdurulur.

 

SOĞUTMA SİSTEMİ

Su ile soğutma sisteminin bazı parçaları:

Radyatör,

Vantilatör,

Devirdaim pompası,

Termostat,

Hararet (ısı) gösterici,

Hararet (ısı) müşiri,

İlave su kabı,

Fan motorudur.

 

Radyatör, soğutma suyuna depoluk eder. radyatörün altında su boşaltma musluğu vardır.

Termostat silindir kapağı su çıkışındadır. Motorun sıcaklığını çalışma sıcaklığında sabit tutar.

Devridaim pompası vantilatör kayışından hareket alır. Radyatördeki soğuk suyu su kanallarına yollar.

Hava soğutmalı motoru, su soğutmalı motordan ayıran bir diğer özellik hava soğutmalı motorda radyatör ve su pompasının olmamasıdır.

 

Vantilatör kayışı V şeklindedir. Kayış gerginliği 1-1,5 cm civarında olmalıdır. Vantilatör kayışı hareketini krank mili kasnağından alır ve vantilatör kayışı devirdaim pompası ve alternatörü (şarj dinamosunu) çalıştırır. Vantilatör kayışı koparsa motor hararet yapar.

 

Soğutma Sisteminde Su Azalıyorsa

Silindir Kapak Contası Arızalı Veya Radyatör Delik,

Radyatör Kapağı Bozuk,

Radyatör Hortumve Kelepçeleri Arızalı Veya Delik,

Kalorifer Hortumları Delik Veya

Termostat Arızalı Olabilir.

 

Motorun hararet yapmasının nedenleri:

->Radyatör peteklerinin tıkanması,

->radyatörde suyun azalması,

->vantilatör kayışının gevşek veya kopuk olması,

->termostatın arızalı olması,

->motor yağının azalması,

->motor soğutma suyu kanallarının tıkalı olması,

->uygun vites ve hızda gidilmemesi,

->otomatik fanın arızalı olmasıdır

 

Radyatöre konacak suyun seviyesi peteklerin üzerinde olmalıdır. Çok sıcak motora rölantide çalışırken ılık ve kireçsiz su konur. Motor bloğundaki su kanalları pastan ya da kireçten tıkanmış ise motor fazla ısınır. Radyatöre konacak suyun içilecek temizlikte ve temiz su olması gerekir. Su olduğu halde motor fazla ısınıyorsa, termostat arızalıdır. Donmayı önlemek için radyatöre antifriz ilave edilir. Termostadı sökülmüş motor, gereğinden soğuk çalışır aşınmalar artar ve verim düşer. Motorun çok sıcak çalıştırılması motoru çekişten düşürür. Motor çok sıcakken radyatöre soğuk su konursa silindir kapağı ve blok çatlayabilir.Çok sıcak bir motorda radyatör kapağı ıslak bir bezle tutulup hafifçe gevşetilir ve buhar tamamen atılınca radyatör kapağı açılır. Araçta ısı (hararet) göstergesi çalışmıyorsa ısı müşiri arızalı olabilir. Motor, çalıştıktan sonra çalışma sıcaklığına gelmiyorsa kalorifer hortumlarında kaçak olabilir. Motor ısısının aniden yükselmesinin sebebi kayış kopması olabilir.

 

ŞARJ SİSTEMİ

Şarj sistemi, motor çalışmaya başladığı andan itibaren aracın elektrik ihtiyacını karşılar ve aküyü şarj eder.

 

Şarj sisteminin parçaları:

alternatör,

konjektör (regülatör),

şarj lambası,

vantilatör kayışıdır.

 

Alternatör, krank mili kasnağından vantilatör kayışı ile aldığı mekanik enerjiyi elektrik enerjisine çevirir. Bazı araçlarda alternatör değil, şarj dinamosu bulunur.

 

Konvektör (Regülatör), alternatörün ürettiği elektriğin volt ve akımını ayarlar. Aracın devri arttıkça alternatörden çıkan akım ve voltajı ayarlar, tesisata ve aküye gönderir.

 

Şarj lambası, şarj sisteminin çalışmadığını ikaz eder. Yani alternatör, konjektör vs. arızasını belirtir.

Bir araç için gerekli elektrik enerjisini şarj sistemi sağlar.

 

Akü, motor çalışmazken ışık ve özel elektrikli alıcıları besler.

 

Vantilatör kayışı çok sıkı ise alternatör yatakları bozulabilir.

 

Vantilatör kayışının koptuğu “ilk olarak” şarj ikaz lambasından anlaşılır.

 

Motor çalışırken ayağımızı gaz pedalından çekince far ışıkları zayıflıyorsa akü zayıflamış olabilir.

Motor çalıştığı halde şarj ikaz lambası yanıyorsa vantilatör kayışı gevşek olabilir ya da alternatör kablo bağlantıları gevşek veya alternatör kömürü aşınmış olabilir.

 

Aracın durdurulup kontağın hemen kapatılması gereken hallerden bazıları:

– Şarj İkaz Lambasının Yanması.

– Motordan Ani Bir Sarsıntı Ya Da Ses Gelmesi.

– Yağ Lambalarının Yanmasıdır.

 

Konjektör ayarı bozuksa akünün su kaybı çok olur. Araçta ampuller sık sık patlıyorsa veya akü su kaybı fazlaysa veya konjektör arızalı olabilir. Marşa basılıp motor çalıştığında şarj ikaz lambası sönmelidir.

 

AYDINLATMA VE İKAZ SİSTEMİ

Aydınlatma sisteminde, sigortalar, kablolar, farlar, park lambası, sis lambası, plaka lambası, gösterge lambası, iç aydınlatma lambası, bagaj aydınlatma lambası, gibi lambalar vardır. İkaz sisteminde, sinyaller, fren ikaz lambaları, geri vites lambası, korna bulunur. Her elektrik elemanı gibi araçlarda bulunan aydınlatma ve ikaz sistemi gibi elektrikli devrelerde de: akü, kablolar, kablo bağlantıları, sigortalar, açma kapama düğmeleri ya da kolları, ve alıcı olarak da ampuller bulunmaktadır.

 

Bu sistemlerin en önemli arızaları:

Kısa Devre,

Kablo Kopukluğu,

Akü Bitmesi,

Akü Kutup Başı Oksitlenmesi Veya Akü Kutup Başı Gevşekliği,

Ampul Yanması,

Sigorta Atması,

Anahtarların Arızalanmasıdır.

 

Fren müşiri ikaz sisteminin bir parçasıdır. Farlardan bir kısmı ya da hiçbiri yanmıyorsa, sigortası atık olabilir. Flâşör arızalanınca sinyal lambası yanmaz. Sigortalar atıksa bunun yerine aynı amperde sigorta takılır. Far anahtarı bozuksa farlar yanmaz. Isı göstergesi çalışmıyorsa, ısı göstergesi müşiri arızalı olabilir.

 

Aracın fren lambaları yanmıyorsa, fren müşiri arızalı olabilir. Fren lambalarından biri yanmıyorsa, yanmayan lambanın ampulü yanmış olabilir. Farların bakımı yapılırken, far ayarı yapılır. Farlardan biri sönük yanıyorsa far kablo bağlantısı gevşemiş veya paslanmış olabilir. Sigortanın görevi, kısa devre olduğunda sistemi korumaktır.

 

GÜÇ AKTARMA ORGANLARI

 

Güç aktarma organları sırasıyla:

Debriyaj, vites kutusu, şaft, diferansiyel, akslar, tekerleklerdir.Diferansiyelin görevi, gücü arttırmak, kendine gelen hareketi 90 derece kırıp akslar yardımıyla tekerleklere iletmek, virajlarda içteki tekerleği az, dıştakini fazla döndürerek kolay ve rahat viraj almayı temin etmektir. Kavrama (debriyaj) motorla vites kutusu arasındaki irtibatı keserek vites değiştirme olanağı sağlayan aktarma organıdır. Akslar, diferansiyelin hareketini tekerleklere iletirler. Vites kutusu, aracın hızını ve gücünü ayarlar.

 

Araç hareket halindeyken ayağımız debriyaj pedalı üzerinde devamlı durursa debriyaj balatası aşınır.

Aracın ilk çalışması esnasında bir miktar gaz verildikten sonra debriyaj pedalına sonuna kadar basmanın faydası vardır.

 

Debriyaj balatası yağlanırsa debriyaj kaçırır. Debriyaj teli koparsa araç vitese geçmez. Vites değiştirirken debriyaj pedalına basılır. Araç geri vitese takılmak istendiğinde takılmıyorsa, debriyaj pedalından ayak çekilip yeniden basılır. Aktarma organlarında yağ olarak, dişli yağı kullanılır. Vites değiştirirken ses geliyorsa, debriyaja tam basılmamıştır. Ani ve sert duruş kalkış yapmak debriyaj balatasını sıyırabilir. Vites kutusu bakımı yapılırken yağa ve yağ kaçağına dikkat edilir.

 

LASTİKLER

Lastiklerin yeri, her altı ayda bir ya da her 10.000 km’de yer değiştirilerek aşınmalar denklenmelidir. Lastiklerdeki ağırlık dengesinin bozukluğu demek olan balans oluşursa araçta titreşim oluşur. Bu titreşimler en çok direksiyon simidinde hissedilir. Lastik değiştirilirken kriko takılınca el freni çekili olmalıdır.

Lastiklere normalden az hava basılırsa lastikler sürekli olarak ortadan aşınırlar ve araç titrer.

 

Aracın lastikleri araca binileceği zaman kontrol edilir. Dubleks lastik iç lastiği olmayan lastiktir. Karlı havalarda zincir çekici tekerlerin ikisine de takılır. Isınmadan dolayı lastik hava basıncı artmışsa hiçbir şey yapılamaz. Lastiklerin üzerindeki rakamlar lastik ebatlarını belirtir. Bir tekere dubleks, diğer tekere şamyelli lastik takılırsa araç bir tarafa çeker. Bijonların temizliği kuru bezle yapılır.

 

FRENLER

Araçta el freni duran aracı sabitlemek için kullanılır. El freni kopmuş ise el freni tutmaz. El freni çekili durumda unutulup yola devam edilirse kampanalar ısınır ve fren tutmaz.

 

Araç Üzerinde 3 Tip Fren Bulunur:

-Motor Freni (Kompresyon Freni)

-Ayak Freni

-El Freni

 

Ayak Freni 3 Tiptir:

-Hidrolik Fren

-Havalı Fren

-Karma Fren

 

Fren Sisteminin Bazı Parçaları Şunlardır:

-Fren Pedalı

-Merkez Pompası

-Fren Boruları

-Tekerlek Silindirleri

-Fren Diski

-Fren Balatası

-Kampanalar

-Fren Ayar Sistemleri

 

Havalı frenli bir araçta üsttekilere ilaveten hava tüpü ve kompresör bulunur. ABS frenin avantajları, frenlerken direksiyon hakimiyetini bozmaması ve fren mesafesini kısaltmasıdır. Fren yapılmasına rağmen aracın hızı azalmıyorsa, fren hidroliği yok veya azalmış hatta fren ayarları gevşek olabilir. Fren sistemine yağ sızmış olabilir. Fren sisteminde kaçak olabilir.

 

Soğuk havalarda el freni çekil durumda bırakılırsa fren balataları donarak yapışır. Fren sisteminde hidrolik azalmışsa hidrolik yağı ile takviye edilir. Ayak frenine basıldığında ön ve arka tekerlekler birlikte durur. Araç çalışıyor fakat hareket ettirilemiyorsa el freni çekik olabilir. Aracın kampanaları aşırı ısınmışsa fren ayarları bozuk olabilir. Ön lastiklerin biri yeni biri eskiyse frenlerken araç bir tarafa çeker.

 

Westinghouse tipi frenli bir arabada hareket halinde iken motor stop ettirilirse asla fren tutmaz. Hava frenli araçta hava basınç göstergesi basınç göstermiyorsa araç olduğu yerden kaldırılamaz.

 

ÖN DÜZEN SİSTEMİ

Ön düzen sistemi, aracın dönüşünü sağlar. Direksiyon simidi, direksiyon mili, sonsuz dişli, sektör dişli, rot, eğri rot, kısa rot, rotbaşı bu sistemin bazı parçalarıdır. Direksiyon kutusu yağı kontrol edilmelidir. Araçta çekme, gezme vs. varsa servise gidilmelidir. Kamber/ Kaster/ King-pim/ rot ve direksiyon kutusu ayarları gibi ayarları vardır. Ayarsızlık ve dişlilerin aşınması, direksiyon boşluğu artırır.

 

Ayrıca rot başlarının aşınması ile direksiyon kutusu arızaları da direksiyon boşluğunu artırır. Ön düzen ayarları bozuksa ön lastikler içten ve dıştan aşınır. Direksiyon zor dönüyorsa lastik hava basıncı normalden azdır..

 

SÜSPANSİYON SİSTEMİ

Süspansiyon sistemi, araç tekerlerinin aracın şasi ve gövdesiyle birleştirildiği sistemdir. Yaylar (helezon yay), yaprak yaylar (makaslar) ve amortisörlerden oluşur. Helezon yaylar otomobil türü araçlarda makaslar ise genellikle ağır hizmet araçlarında kullanılır. Yaylar, yoldan gelen darbe titreşimleri üzerine alır. Yayların salınımını amortisör kontrol eder.

 

BAKIMLAR

Günlük bakımda motorun yağına, suyuna, fren hidroliğine, yakıtına, lastik hava basınçlarına, ışık ve ikaz sistemlerine bakılır. Haftalık bakımda vantilatör kayışı gerginliği, akü bakımı yapılır.

 

Akü bakımı yaparken akü dış yüzeylerinin ve kutup başlarındaki oksitlerin sodalı su ve sıcak su ile temizlenmesine, plakaların 1 cm üzerine kadar saf su ilave edilmesine, eleman kapak deliklerinin açık tutulmasına, kışın akü donmasın diye akü tam şarj ettirilir, dijital göstergeli araçta asla akü takviyesi yapılmaz.

 

Akü kendiliğinden boşanıyorsa akünün üst kısmında pislik birikmiştir. Kısa devreden dolayı yangın olursa akü kutup başları çıkarılır. Akü 2 kutp başı arasında her iki kutup başına değen bir madeni parça konsa akü kısa devre olup patlar. Yağlı tip hava filtresinin bakımı yapılırken sökülen parçalar gaz yağı ile temizlenir. Yeni bir araçta 0-2000 km arası ilk kullanım süresine rodaj denir. Rodaj süresi çalışan parçaların birbiriyle alışma süresidir. Rodaj süresince aşırı sürat yapılmaz.

 

DİZEL MOTORA AİT BAZI BİLGİLER

Dizel motorlarda silindire sadece hava doldurulur ve yanma sıkıştırılmış havanın üzerine enjektörden yakıt püskürtülmesiyle sağlanır. Dizel motorların yakıt sisteminde günlük yapılacak işlerden biri mazot-su ayırıcısı veya filtre ya da yakıt deposundan yakıt sisteminin suyunun alınmasıdır.

 

Dizel motorlarda yanma enjektörden yakıt püskürtmekle olur. Enjektörler kendilerine enjeksiyon pompasından gelen mazotu silindirlerdeki sıkıştırılmış havanın içine püskürterek yanmayı sağlarlar. Enjeksiyon pompası, besleme pompası ile depodan gelen yakıtı basınçlı olarak enjektörlere yollar.

 

Dizel motorun çalışmamasının bir nedeni, hava yapmış olmasıdır. Hava yapmanın nedenleri:

-yakıtın bitmesi,

-boru ve rekorların gevşemesi,

-yakıt borularının sökülmesi,

-filtrenin temizlenmesi veya değişmesidir.

 

Dizel motorlarda egzost dumanı siyah çıkıyorsa yakıt pompasına, enjektöre ve hava filtresine bakılır. Ayrıca dizel motorlarda marş yapıldığında marş motoru dönüyor ancak motor çalışmıyorsa yakıt filtresi de takılı olabilir. Özellikle soğuk havalarda dizel motoru kolay çalıştırabilmek için kızdırma bujileri kulanıdır. iş yapılmaz, motor tam güç konumunda çalıştırılmaz, uzun süre sabit hızda gidilmez

 

İLK YARDIM

İLK YARDIM NEDİR?

Herhangi bir kaza yada yaşamı tehlikeye düşüren durumda, sağlık görevlilerinin yardımı sağlanıncaya kadar, hayatın kurtarılması ya da durumun daha kötüye gitmesini önlemek amacıyla, ilaçsız olarak yapılan uygulamalara ilkyardım denir.

 

İLK YARDIM UYGULAMASINDA KESİNLİKLE İLAÇ KULLANILMAZ.

 

İLK YARDIMDA AMAÇ NEDİR?

1.Yaşamı koruma ve sürdürülmesini sağlama

2.Durumun kötüleşmesini engelleme

3.İyileşmesini kolaylaştırma

 

İLKYARDIMCININ ÖZELLİKLERİ VE SORUMLULUKLARI NEDİR?

1.Sakin ve telaşsız olmalı.

2.Hastayı sakinleştirmeli.

3.Çevreyi değerlendirip süren bir tehlike olup olmadığını belirlemeli.

4.Kendi can güvenliğini tehlikeye atmamalı.

5.Çevredeki kişileri,sağlık kuruluşları,itfaiye ve güvenliğe haber vermeleri için organize etmeli.

6.Hastanın durumunu değerlendirerek uygun ilk yardıma başlamalı.

7.Hastanın sağlık kuruluşuna bir an önce ulaşmasını sağlamalı.

 

İLK YARDIMIN ABC’Sİ NEDİR?

A.Soluk yolunun açılması.

B.Solunumun düzeltilmesi.

C.Dolaşımın etkinliğini sağlama.

 

SOLUNUM YOLU NASIL AÇILIR?

1. Ağızda toz toprak, kırık takma diş ve yabancı cisimler varsa çıkarılır.

2. Bilinci kapalı kişilerde dil arkaya düşüp havayolunu tıkayabilir. Bu durumda baş geriye itilip çene yukarı kaldırılarak soluk yolu açılır.

 

SOLUNUM YOLU NASIL DÜZELTİLİR?(YAPAY SOLUNUM)

Solunumu duran kişiye derhal yapay solunum uygulanmalıdır.

1. Hasta sert bir zemine yatırılır.

2. Ağız içi temizlenerek varsa yabancı cisimler çıkarılır.

3. Çenesi yukarı kaldırılarak baş hafifçe arkaya itilir.

4. Ağızdan ağıza solunum yapılacaksa burun kapatılır. Burundan solunum yapılacaksa ağız kapatılır.

5. Derin bir soluk alınıp, solunum yaptırılacak kişinin ağzına (yada burnuna) ağız yerleştirilir.

6. Hastanın göğsünün kabarmasına yetecek şiddette soluk verilir.

 

DOLAŞIMIN ETKİNLİĞİ NASIL SAĞLANIR?(KALP MESAJI)

1. Kalp durmuşsa hemen kalp mesajına başlanır.

2. Hasta sert bir zemine yatırılır ve bir yanına diz çökülür.

 

YARA İÇİNDEKİ YABANCI CİSİM, KEMİK, PARÇASI VS. ÇIKARILMAMALIDIR

3. Göğüs kemiğinin(iman tahtası)üçte bir alt ucuna bir elin ayası sıkıca yerleştirilir, diğer elin ayası bunun üstüne konur. Parmaklar hastaya temas etmemelidir.

4. Kollar dik tutularak (Bilek ve dirsekler bükülmeden) sabit ve ritmik bir şekilde göğüse 4-5 cm bastırılır.

5. Arada nabız kontrol edilerek dakikada 60 kez olmak üzere dolaşım başlayıncaya kadar devam edilir.

 

BAYILMALARDA UYGULANACAK İLKYARDIM KURALLARI

1.Elbiseleri boyundan,göğüsten ve karından gevşetilir.

2.Hastanın beynine kan gitmesini sağlamak için düz bir yerde sırtüstü yatırılarak, ayakları yukarı kaldırılır ve sonrada şok pozisyonunda bekletilir. Kesinlikle başının altına yastık konmaz.

3.Hastaya uyarıcı kokular koklatılır. (Amonyak vb.)

4.Hastanın zorlanmaksızın kendine gelmesi beklenir.

5.Kendine geldiğinde su, çay gibi içecekler azar azar verilmelidir.

 

GÖĞÜS YARALANMALARINDA İLK YARDIM

1.Yaralı,yarı oturur duruma getirilir.

2.Havanın akciğerler dolmasına engel olmak için açık olan yara yerine temiz bir bez kapatıp basınç yapmadan sarılır.

3.Kazazedenin ısı kaybı önlenir.

 

KARIN YARALANMALARINDA İLK YARDIM

1.Hastaya ağızdan yiyecek içecek verilmez.

2.Yaralı başı hafif yüksek, dizlerinin altına rulo edilmiş bir battaniye konularak sırt üstü yatırılır

3.Herhangi bir organ dışarı çıkmış ise asla el sürülmez. Geniş bir gaz bezi varsa serum fizyolojik ile ıslatılarak basınç yapmadan organların üzerine örtülür.

4.Yaralı zaman geçirmeden sevkedilir..

 

EGZOS ZEHİRLENMELERİNDE İLKYARDIM

1.Hasta derhal temiz havaya çıkarılır.

2.Şuuru tam kapalı olmayanlar temiz havada derin solunum yaptırılır.

3.Şuuru kapalı veya solunum yapmakta güçlük çeken hastalara suni solunum tatbik edilir.

4.Beden ısısının düşmesini engellemek için üstü örtülür.

5.Hasta en seri şekilde sağlık merkezine gönderilir.

 

SİNDİRİM YOLU İLE OLAN ZEHİRLENMELERİNDE İLKYARDIM

1.Zehrin sulanması ve emilimin yavaşlaması için hastalara; süt, yumurta akı, nişasta solüsyonlu su içirilir.

2.Kusmasına yardım edilir.

3.Asitle olan zehirlenmelerde, hasta hiçbir zaman kusmaya zorlanmaz. Su ve süt yumurta akı karıştırılarak içirilir.

4.Alkali ile olan zehirlenmelerde : 1/4 oranında sirke ile hazırlanmış 500ml. Su veya limon suyu içirilir.

 

KANAMALARDA İLK YARDIM NASIL YAPILIR?

1.Kanayan uzuv (kol, bacak vs.) yükseltilir.

2.Yara üzerine temiz gazlı bez, mendil veya çamaşır parçası konur ve sıkıca bastırılır.

3.Kanama durmazsa kanayan yerin 5 cm yukarı kısmına bandaj uygulanır.

 

BURUN KANAMASINDA İLK YARDIM NASIL YAPILIR?

1.Burnu kanayan kişinin başı hafifçe öne eğilir.

2.Hasta burun üzerine basınç yapar

3.Bu sırada ağızdan soluk alıp verir ve asla sümkürmez.

BURUN KANAMASINDA HASTANIN BAŞI GERİYE DOĞRU KALDIRILMAZ.

 

ELEKTRİK ÇARPMALARINDA İLK YARDIM NASIL YAPILIR?

1.Önce ilk yardımcı kendi güvenliğini sağlar.

2.Elektrik akımının yaralı ile teması kesilir. Bu yapılmadan önce yaralıya dokunulmaz

3.Kuru tahta parçası ve lastik gibi elektrik geçirmeyen maddelerle hasta çekilerek veya kablo itilerek akımdan kurtarılır.

4.Solunum durmuşsa yapay solunuma, kalp durmuşsa kalp mesajına başlanır.

5.Yanık varsa soğuk su ile yıkanır.

 

KIRIKLARDA İLK YARDIM NASIL YAPILIR?

1.Hasta sarsılmaz ve hareket ettirilmez.

2. Kanama varsa durdurulur.

3. Hasta taşınmadan önce kırık bölgesi hareketsiz hale getirilir. (Bunun için tahta gibi sert cisimler kullanılabilir.)

4.Açık kırık varsa (kırık uçları görülüyorsa) kırık kemik parçalarına kesinlikle dokunulmaz ve bunlar yerleştirilmeye çalışılmaz. Yara üzerine temiz bir gazlı bez kapatılır.

YANIKLARDA İLK YARDIM NASIL YAPILIR?

1.Soğuk musluk suyu ile ağrı azaltılır.

2.Hastanın takıları çıkartılır. (Daha sonra oluşabilecek şişler nedeniyle çıkarmak zorlaşabilir.)

3.Oluşan kabarcıklar patlatılmaz.

4.Yanan kısımların üzeri temiz gazlı bezle kapatılır hiçbir şey sürülmez.

5.Hastanın bilinci yerinde ise bol su içirilir.

YANIK YÜZEYİNE DİŞ MACUNU, SALÇA, YOĞURT GİBİ MADDELER KESİNLİKLE SÜRÜLMEMELİDİR.

 

YARALANMALARDA İLK YARDIM NASIL YAPILIR?

1.Kanama varsa kontrol edilir.

2.Yaranın kirlenmesi önlenir.

3.Varsa kopan parça korunur. (Islak bir gazlı beze sarılıp bir naylon torbaya konulur, bu torba da içi buz dolu başka bir torbaya konulur.)